OP DE FIETS DOOR ETHIOPIË EN DJIBOUTHI

In 2019 ga ik fietsen in het noorden van Ethiopië en het aan Ethiopië grenzende land Djibouti. Ethiopië is 26 keer groter dan Nederland, er wonen meer dan 110 miljoen mensen en de afstand van noord naar zuid is ongeveer 2000 kilometer. Je kunt het land grofweg opdelen in twee verschillende gebieden. Het zuiden wordt gekenmerkt door savannes die we ook in andere landen van het Afrikaanse continent aantreffen. In het culturele noorden vind je veel hoogvlaktes en bergen; dit is ook het gebied waar de wereldwijd zo succesvolle hardlopers vandaan komen.

Wij fietsen deze reis uitsluitend door dit noordelijke gedeelte van het land. Vanuit Nederland vliegen wij daarvoor via een tussenstop in de hoofdstad Addis Abeba naar Axum, de meest heilige stad in Ethiopië en de bakermat van de Ethiopische beschaving. Axum staat ook wel bekend als het tweede Jeruzalem. Hier begint onze fietstocht, maar bezoeken we eerst een aantal bijzondere plekken. Zoals de wereldberoemde, mysterieuze granieten obelisken, het (zwem-)bad van de koningin van Sheba en enkele eeuwenoude kerken. Ethiopië is een van de oudste christelijke landen. Ongeveer 35% van de bevolking is moslim; meer dan 60% is christen en voor het merendeel aanhanger van de Ethiopisch-orthodoxe kerk.

In een van de kerken die wij bezoeken leest een priester ons voor uit een duizend jaar oude bijbel. Hij blijkt echter ook een ‘cultuurbarbaar’, want bij iedere bladzijde die hij omslaat maakt hij eerst met eigen speeksel zijn vingers nat.

Ook brengen we een bezoek aan de Ethiopisch-orthodoxe kerk van Onze Lieve Vrouwe Maria van Zion, de meest heilige kerk van Ethiopië. Op het terrein staan drie gebouwen: de in de 4e eeuw na Christus gebouwde oude cathedraal, de nieuwe cathedraal en de Kapel van de Tablet. Het eerste gebouw is alleen toegankelijk voor mannelijke aanhangers van de Ethiopisch-orthodoxe kerk en de Kapel mag zelfs door niemand bezocht worden. In de catacomben van deze Kapel zou de Ark des Verbonds staan met daarin de twee tafels (stenen tabletten) met de Tien Geboden. De enige die de Ark en de tafels te zien krijgt is de monnik die de rest van zijn leven waakt over de kapel en haar verborgen inhoud.

We fietsen daarna in enkele dagen naar de stad Gondar, tot 1865 de hoofdstad van Ethiopië. Hier bezoeken we het oude koninklijke paleis dat tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Italiaanse leger is gebombardeerd. In de stad bevindt zich ook het Fasiladas bad. Het in de 17e eeuw gebouwde badhuis diende tijdens zijn bloeiperiode als toevluchtsoord voor de Ethiopische koninklijke familie. Tegenwoordig is dit tijdens het jaarlijkse Timkat-festival het evangelische epicentrum voor de Ethiopische christenen. Dan wordt hier op 19 januari herdacht dat Jezus ooit werd gedoopt in de rivier de Jordaan door Johannes de Doper.

We genieten volop in dit culturele hart van Ethiopië. Zowel van alle bezienswaardigheden als van het indrukwekkende heuvel- en berglandschap waarin we fietsen. Waar mogelijk vindt er akkerbouw plaats. Ook ontmoetingen met de lokale bevolking zijn heel hartelijk, al vormen een aantal corrupte overheidsambtenaren en met stenen gooiende kinderen in de steden en dorpjes die we aandoen hierop wel een negatieve uitzondering.

We doen er een paar dagen over om vanuit Gondar de volgende bestemming Lalibela te bereiken. De stad waar in de 12e eeuw in opdracht van koning Gebre Mesqel Lalibela van Ethiopië elf middeleeuwse monolithische kerken zijn uitgehouwen uit de rotsen. De koning wilde op deze plek namelijk een ‘Nieuw Jeruzalem’ stichten, nadat islamitische veroveringen christelijke bedevaarten naar het Heilige Land onmogelijk hadden gemaakt. Erg onder de indruk zijn we van de Bete Ghiorghis, de later als ‘het achtste wereldwonder’ beroemd geworden rotskerk van St. Joris.

De laatste etappe voert ons in enkele dagen van Lalibela naar Djibouti, een aan Ethiopië grenzend land met als hoofdstad Djibouti City.

Het is een kleine maar belangrijke republiek, omdat het volop profiteert van zijn zeer strategische ligging. Met toegang tot de Golf van Aden en de Indische Oceaan daarbuiten, is Djibouti namelijk een belangrijke toegangspoort tot de Hoorn van Afrika en de bredere regio van Oost-Afrika. Een kwart van de bevolking lijdt volgens de Wereldbank aan extreme armoede.

Tijdens de twee slotdagen van onze reis fietsen wij nog naar Lac Assai, een heel zout kratermeer, dat centraal is gelegen in Djibouti. Dit meer ligt 155 meter beneden zeeniveau en is daarmee het laagste punt van het continent Afrika en het op de Dode Zee na laagste punt op aarde. Met dit uitstapje komt er een eind aan een hele mooie en enerverende fietstocht door Ethiopië en Djibouti.

Voetnoot: een jaar later breekt er op 3 november 2020 een oorlog uit tussen de Ethiopische centrale regering en de noordelijke deelstaat Tigray, de regio waarbinnen ook de door ons bezochte stad Axum ligt. Ook Eritrea, het buurland dat grenst aan de Tigray-regio raakt betrokken bij het conflict. Tijdens de twee jaar dat deze burgeroorlog duurt vallen er naar schatting meer dan 600.000 slachtoffers. In de nasleep ervan raakt Ethiopië opnieuw verwikkeld in gewelddadige interne conflicten, waarbij deze keer militiegroepen uit de regio’s Amhara en Oromia betrokken zijn. Op 2 februari 2024 verlengt het Ethiopische parlement de noodtoestand nog maar weer eens vier maanden.

Kortom: sinds onze fietstocht in 2019 is het niet veilig meer om nog door het land